Op deze blog ga ik de komende tijd vertellen hoe ik er toe kwam om mij aan te melden voor voor vrijwillig molenaar, en hoe het verder gaat met de opleiding
hiervoor.
02-01-2012
Toch op internet eens zoeken naar het boek "Zwaaiende Wieken", kennelijk in die tijd een veel verkocht boek, er zijn er nog voldoende van te koop en prettige bijeenkomst is dan dat de prijs dan nog laag is, bij de Slegte eentje gevonden voor € 8,50 plus € 2,90 verzendkosten.
03-01-2012
Vanavond weer theorieles gehad in het museum bij molen "De Doornboom" in Hilvarenbeek, deze les ging over die "Houten Knoesten" in molenaarsland:
de bekende "Standerdmolen en Wipmolen"
De standerdmolen word gezien als het oudste type verticale windmolen van rond de tweede helft van de 12e eeuw.
Over de standerdmolen is zoveel te vertellen dat Niek ons bezig hield tot 21.54 uur (met koffiepauze) en er voor Hub nog 6 minuten overbleef om zijn verhaal te doen over de wipmolen, wat dan ook resulteerde in een "vluggertje".
Het werd toch nog 22.20 uur voor we weer buiten stonden op de eerste dag met storm van 2012.
Volgende keer mag Hub eerst met zijn verhaal en dan Niek.
Voor meer informatie, zie de uitgebreide site van Kees Vanger:
De Standerdmolen
De Wipmolen
04-01-2012
Het boek "Zwaaiende Wieken" binnen gekregen, een herdruk uit 1979 van het origineel uit 1946 maar in perfecte conditie, dit belooft weer veel kijk en leesplezier.
Nu ben ik nog op zoek naar het boek "Korenmolens-Van-ambacht-tot-Industrie"
ik weet dat het niet mee zal vallen om dit boek te vinden maar ik ga het toch proberen.
Dus als iemand het nog ergens heeft liggen of iemand weet die het kwijt wil, of als U weet in welke boekenkast, zolder, kelder, het op mij ligt te wachten houd ik mij aanbevolen.
U krijgt dan een eervolle vermelding met gouden randjes op mijn blog.
05-01-2012
Gisteren kreeg ik een mailtje van mijn zwager met de tip voor molenboeken eens te gaan kijken bij "geheime locatie" bij ons in het dorp.
Ik moest even zoeken maar kwam toch nog een boek uit de lijst tegen de zeer schappelijke prijs van € 2,20
Het boek "Molens van Nederland" 134 pagina's lees en kijkplezier.
In mijn volgens Astrid fanatieke zoektocht op het wereld wijde internet naar het boek "Korenmolens-Van-ambacht-tot-Industrie" kwam ik het boek "De molens van Limburg" tegen, het stond weliswaar niet helemaal boven op mijn verlanglijstje maar ja, dan kom je het toch tegen en de prijs was redelijk en ga je weer "door de vang"
Morgen ga ik weer naar Dongen voor mijn opleiding na twee weken betrekkelijke rust op molengebied, ik heb er weer zin in om lekker praktisch met de molen bezig te zijn.
07-01-2012
Het eerste wat ik vanmorgen zag nadat de rolluiken omhoog waren was:
"Water, Water en nog eens Water"
De smeekbeden van de jongens en meisjes van de polder- en watermolens van een paar weken geleden zijn schijnbaar na een paar weken vertraging wel ontvangen daar boven, en nu weten ze weer geen maat te houden.
Vandaag voor mijn opleiding weer naar molen "Koningin Wilhelmina" in Dongen, eerst koffie bij Piet Kerkhof en daarna aan de gang in de molen.
De wind van de afgelopen week had een kruiwagen vol takjes, bladeren en zelfs walnoten in de molen achtergelaten, dus eerst 4 zolders vegen en stofzuigen en intussen nog 500 kg gemengde tarwe naar boven luien.
Er stond zoveel wind vandaag dat we geen zeilen hoefden voor te leggen, maar zelfs de windborden er uit moesten, de eerste zat al gelijk zo vast als een huis.
Een half uur met 4 man bezig geweest maar geen beweging meer in te krijgen, volgens mij had de schilder ze vast geschilderd bij de laatste verfbeurt.
Dan de andere 3 maar eens proberen, dat ging een stuk sneller, wel uitkijken dat de wind er niet onder slaat anders waai je van de stelling af.
Van "Molenaar" worden krijg je wel honger, dus het werd tijd voor een paar broodjes, gisteren weer een paar uur bezig geweest om broodjes te bakken met als resultaat 12x 10granen, 12x campus en 12x duivenkaterbroodjes, het ging er weer in als koek.
Na de broodjes zo'n 150 kg tarwe gemalen vandaag om te "builen", builen is het zeven van het volkorenmeel in witte bloem, griesmeel en zemelen.
Met de wind van vandaag die 150 kg gemengde tarwe als een speer gemalen.
Tijdens het afkoelen van het volkorenmeel voor het builen nog even het isobaren plaatje van vandaag behandeld met Henk, Marco en Ramon.
Wat valt er op vandaag: we zitten vandaag op een luchtdruk van 1015 hPa met + en - 5 hPa voor het uiterste zuiden en het uiterste noorden, hoe dichter de lijnen bij elkaar liggen hoe harder de wind.
Kijk b.v. eens naar het gebied tussen de 1030 en de 1035 hPa die afstand is veel groter als de afstand tussen de 1015 en de 1020 bij ons, bij de 1035 hPa ligt dan ook een hogedrukgebied = dikwijls mooi weer.
De lijnen lopen in noordwestelijke richting en dat is dan ook de heersende windrichting.
Toen het volkorenmeel voldoende was afgekoeld zouden we gaan builen, maar er zat een klep vast van de trechter waar de griesmeel uit moest komen, daar ook een tijdje mee aan het stoeien geweest met 4 man, uiteindelijk de hele buil maar schoongemaakt, we waren toch bezig.
De gemiddelden weer-kenmerken van 07-01-2012:
Windkracht 4Bft, Windrichting W, Luchtdruk 1017,1 hPa, RV 83%, zwaarbewolkt
Op de terugweg nog snel even nieuwjaar wezen wensen bij Anja en Hub die vandaag draaide op molen "De Volharding" in Best
Eenmaal thuis lag mijn eerder deze week bestelde boek "Molens van Limburg" te wachten, 2,5 kg boek, gloednieuw nog in de krimpfolie.
Ik heb het deze week op internet nog voorbij zien komen voor € 265,00 maar dat heb ik er echt niet aan uitgegeven.
Voorlopig ben ik uitgekocht, mijn boekenpotje is nu echt leeg, alleen voor voor
"Korenmolens-Van-ambacht-tot-Industrie" maak ik een uitzondering.
Maar voor de rest heb ik er de "vang opgegooid"
08-01-2012
Wandelen in de "Malpie" in Valkenswaard is een aanbeveling, een schitterend natuurgebied net onder Valkenswaard.
Wat ook een aanbeveling is om de "Venbergse Watermolen" weer maalvaardig te maken, hij schijnt wel draaivaardig te ziijn maar niet maalvaardig,eeuwig zonde dat dit monument daar staat te verpieteren.
Venbergse Watermolen
Mooi detail is dat de hoeveelheid water wat naar het rad toegaat van binnen uit is te regelen.
Venbergse Watermolen
10-01-2012
Vandaag ging de teller van mijn blog "Opleiding Vrijwillig Molenaar" over de 1000 bezoekers.
Vandaag in "Groeiend Best" het eerste succesje voor molen "De Volharding" in Best, de molen waar ik als MIO ook actief ben.
Klik met muis op het bericht om het te kunnen lezen.
14-01-2012
Als je het isobarenkaartje van vanmorgen ziet weet je eigenlijk al vrijwel zeker hoe het vandaag gaat worden met de wind, we zaten in het hart van het hogedrukgebied van 1025 hPa, dus weinig of geen wind om te malen.
Vorige week de windborden er uit gehaald i.v.m. de harde wind, en vandaag de windborden weer teruggeplaatst op de wieken, en met 4 volle zeilen de molen voor de prins laten draaien.
Zoals ik op 07-01-2012 al schreef waren we met de buil bezig, vanmorgen verder gegaan met het demonteren van de onderkant van de buil.
Omdat er enerzijds te weinig wind stond, je niet met 4 man tegelijk de buil kan schoonmaken, ik het hoofdstuk "standerdmolen" al wel in theorie heb gehad maar nog niet in de praktijk werd ik rond 12.00 uur naar de standerdmolen "DYE SPRANCKE" in Sprang-Capelle gejaagd om al de theorie maar eens in de praktijk te gaan bekijken.
"DYE SPRANCKE" in Sprang-Capelle
Molenaar Machiel was toen ik aankwam net bezig met opzeilen, en was door Marco al ingelicht dat ik zou komen.
Het eerste wat mij opviel bij deze standerdmolen was zijn enorme formaat, een flink uit de kluiten gewassen exemplaar uit vermoedelijk de 18e eeuw.
In de standerd is onder meer te lezen,
"Deze standerd is gestoken in het jaar onzes Heeren 1768".
In 1855 werd de molen overgebracht naar de huidige standplaats te Sprang.
Na het opzeilen een rondje binnen en buiten de molen gemaakt waar Machiel de belangrijkste onderdelen van de standerdmolen liet zien, zoals de stiep of teerling, het zonneblok, de kruisplaten, de binnen en buitensteekband, de standerd, de zetel en de steenbalk.
Nu kan je in theorie wel leren dat de steenbalk een enorme balk is welke bovenop de stormpen van de standerd ligt maar in de praktijk is het toch even iets indrukwekkender om die eiken balk van 70 x 70 cm te zien liggen.
Foto 1:
1) De standerd 2) Bovenste kruisplaat 3) Onderste kruisplaat
Foto 2:
1) De paraplu 2) Sprinkler installatie 3) Buitensteekband 4) Buitensteekband
5) Binnensteekband 6) Standerd 7) Binnensteekband
Foto 3:
1) Binnensteekband 2) De paraplu 3) Buitensteekband 4) Propjes van het systeem tegen houtaantasting 5) De binnensteekbanden zitten met een tand en een pen in de kruisplaat 6) de buitensteekbanden zitten met 2 tanden en een pen in de kruisplaat
7) De kruisplaat 8) Opvulhoutjes geplaatst tijdens de restauratie 9) Zonneblok
De binnensteekbanden zijn tijdens de restauratie vervaardigd van de oude buitensteekbanden.
Foto 4:
1) Korte burriebalk 2) Lange burriebalk 3) Staart 4) Slekken 5) De paraplu
Foto 5:
1) Brasem 2) Smeergat 3) Stormbeugel 4) Standerd
Foto 6:
1) Steenbalk 2) Standerd
Foto 7:
1) Het bovenwiel 2) Het varkenswiel
Foto 8:
1) Daklijst 2) Kroonstijl 3) Vangbalk 4) Weegband 5) Steen of middenlijst
Foto 9:
1) Bordes 2) Trapschoor 3) Trap 4) Staart
Let op de staart, deze is behoorlijk getordeerd als gevolg van onvoldoende droging van het hout voor de verwerking ervan tot de staart.
Al met al een leerzaam dagje voor mijn opleiding "Vrijwillig Molenaar", met dank aan molenaar Machiel voor de de gezellige middag waar ik met plezier op terugkijk en ook weer veel van heb opgestoken.
De gemiddelden weer-kenmerken van 14-01-2012:
Windkracht 2Bft, Windrichting NW, Luchtdruk 1029,0 hPa, RV 82%, zwaarbewolkt
17-01-2012
"Knopen en schiemanswerk" was het onderwerp vanavond bij de theorieles van het Gilde in Hilvarenbeek.
Met weinig theorie en veel praktijk wist Onno ons lekker bezig te houden met touw en knopen, we moesten een "Spaanse takeling" en een "Oogsplits" maken.
Voor meer info zie: Knoop en zo
21-01-2012
Vandaag de hele dag naar molen "De Volharding" in Best, na de koffie met Anja de molen geïnspecteerd, het halslager en het penlager gesmeerd en het gevlucht op de wind gezet met de ons bekende rechterwangmethode.
Er stond vandaag zoveel wind dat we geen zeilen hoefde voor te leggen maar met onze "van Bussel stroomlijnneuzen" zo konden draaien, tot 13.00 uur voor de prins gedraaid, intussen bezoekers ontvangen en uitleg gegeven over de molen.
Om 13.00 uur kwam Jan uit Oisterwijk zijn vakmanschap betreft het "malen" met ons delen, Anja moest om 15.00 uur weg zodat Jan uit Oisterwijk de rest van de middag samen met mij tarwe heeft gemalen, waarbij ik tussendoor ook nog even het afgelopen dinsdag geleerde schiemanswerk in de praktijk kon brengen n.l. nog 2 oogsplitsen gemaakt.
Al met al een gevarieerde maar wel erg natte zaterdag.
De gemiddelden weer-kenmerken van 21-01-2012:
Windkracht 4Bft, Windrichting W, Luchtdruk 1008,2 hPa, RV 89%, zwaarbewolkt
28-01-2012
Vandaag Molenaarsdag in het Openluchtmuseum in Arnhem maar eerst koffiedrinken bij Anja op molen "De Volharding" in Best, Henk, de andere MIO die net als ik ook regelmatig in Best meedraait zou ook meegaan naar Arnhem.
We hadden tussen 10.00 en 10.30 afgesproken bij "De Volharding", toen ik aankwam wilde Anja net beginnen de molen ongeveer 180º om te kruien t.o.v. vorige week.
Kruiketting los, bezetketting los, kruiketting verzetten, 3 meter kruien, kruiketting verzetten, 3 meter kruien en dat nog een keer of 5, de halve stelling rond, kruiketting vastzetten en de bezetketting vastzetten en als laatste de kruiketting nog naspannen, de volgende keer huren we een "molenpaard" in om dat te doen.
Omdat we twee verschillende aanvangstijden (11.00 uur en 13.00 uur)hadden gekregen zorgden we dat we rond 12.00 uur in Arnhem waren voor de Molenaarsdag die in het teken stond van 40 jaar het ""Gilde Vrijwillig Molenaar" en het aanbieden van de nieuwe lesbrieven.
Na het welkom heten en het gebruikelijke "Veren Steken" begonnen de workshops, wij kozen als eerste workshop "Werken met een Monument" een prachtig verhaal van de
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het was alleen jammer dat de bijbehorende beelden niet 100% goed te zien waren, voor meer informatie zie
Werken met een Monument
De tweede werkshop die we volgden was het verhaal van de Examencommissie, natuurlijk behoeft na 40 jaar opleiden, examineren, evalueren, herschrijven maar ook de veranderde omstandigheden het examen en de daaraan gestelde eisen een update.
Na het welkom door Dick Jan Braay wist Hub van Erve het op zijn bekende wijze duidelijk uit te leggen en er waren dan ook eigenlijk weinig vragen.
Tot zover de "Software" en werd het tijd voor de "Hardware", en gingen we de Paltrok en de Poldermolen bezoeken.
De Paltrok is een zaagmolen welke in Noord en Zuid-Holland veel voorkwam ten behoeve van de grote vraag naar gezaagd hout aldaar.
Paltrokmolen:
Dit is de enig overgebleven Zuid-Hollandse paltrokmolen in Nederland. In totaal is deze molen nu 4 keer geplaatst / verplaatst. Van Dordrecht naar Numansdorp en in Arnhem (2 x). Hét grote verschil met de Noord-Hollandse paltrokken is dat de zaagsleden ten opzichte van elkaar gespiegeld zijn. Dat maakt dat alle werkzaamheden vanuit het midden van de molen kunnen worden verricht en dat het voor de zaagmolenaar heel overzichtelijk is om alle zaagramen in de gaten te houden. Omwille van een gegarandeerde presentatie wordt de krukas sinds 1989 elektrisch aangedreven wat maakt dat alles net zo kan worden gebruikt als met windkracht.
Bron: Nederlands Openluchtmuseum
Onder de molen bevindt zich een lage ringmuur, van ± negen meter diameter, met in het centrum een gemetselde penant van minstens één meter in het vierkant. Op de ringmuur ligt de kruivloer, die met zwaluwstaarten vast zit op de uiteinden van de kruisbalken, Deze twee kruisbalken liggen in de ringmuur. Ze kruisen elkaar op een plaat die op de penant ligt, waar ze halfhouts in elkaar zijn gewerkt. Vervolgens verbinden vier zwaarden de kruisbalken onderling. Vanuit het midden van deze zwaarden steken weer vier steunbalken of spruiten tot onder de kruivloer. Op en over het kruispunt van de kruisbalken gekeept rust een groot eikenhouten blok, de koning. Deze is aan de bovenzijde rond afgewerkt en bovenop voorzien van een grote ronde pen. Op de kruivloer liggen ca. 50 iepenhout rollen, gevat in de houten rolring. Daarover kruit de hele molen. De rolring wordt op z'n plaats gehouden met behulp van houten ribben, de schaarstokken, welke straalsgewijs naar het middelpunt gaan. Daar zijn de schaarstokken bevestigd op een houten kraagstuk, dat om het rond afgewerkte deel van de koning past. Op de rollen ligt de overring, gemaakt van eikenhout, de basis van de hele molen.
Bron: Basisopleiding Vrijwillig Molenaar
De meeste zaagmolens werken met een drietal zaagramen. Deze ramen bewegen niet gelijktijdig op en neer, maar na elkaar. Daartoe staan de drie "krukbochten" met elkaar in een zuiveren " drieslag " , ze staan ieder onder een hoek van 120º en vormen tezamen zo een hoek van 360°. De beweging van de zaagramen wordt door een stel hefbomen overgebracht op een palrad - het krabbelrad. Dit beweegt de zaagslede schoksgewijze voort, en wel zodanig, dat de balk alleen wordt aangevoerd als de zagen omhoog gaan en niet snijden.
Bron: Zwaaiende Wieken (met aanvullingen)
Meer info over zagen
Meer info over het zaagraam
Meer info over de zaagslede
Poldermolen:
Voor deze molen is afgelopen winter het circuit vernieuwd. Er is een drijvende terugloopklep aangebracht die zich automatisch aanpast aan het debiet van de molen. Daarnaast is er een 'laarzenpad' langs de voet van de molen gekomen zodat het publiek deze molen tijdens het draaien ook tot dichtbij kan benaderen.
De fokken zijn in het verleden aangebracht om deze molen wat meer trekkracht te geven. De opvoerhoogte was in Groningen groter hetgeen hier is opgelost door de vijzel wat dieper in de polder te steken. De molen heeft een voeghouten kruiwerk en een vang met een duim.
Bron: Nederlands Openluchtmuseum
De molenaarsdag in het Openluchtmuseum is wat mij betreft een heel geslaagde dag geworden, ik heb de Paltrok en de Weidemolen van binnen kunnen bekijken, ik kwam vandaag ook Dirk tegen die ik heb leren kennen in Zevenaar (zie 5-11-2011) en mij trouw volgt op mijn blog en waar nodig van extra informatie, tips e.d. voorziet.
De gemiddelden weer-kenmerken van 28-01-2012 in Arnhem:
Windkracht 2Bft, Windrichting O, Luchtdruk 1028,5 hPa, RV 88%, half tot zwaarbewolkt
31-01-2012
Het weer stond vanavond centraal op de theorieavond van het gilde in Hilvarenbeek, zoals gewoonlijk waren we er weer vroeg bij vanavond om maar vooral niets te missen van de iedere keer weer door het gilde goed georganiseerde theorieavonden.
Pedro wist op een boeiende wijze de avond vol te maken over een belangrijk onderwerp bij het werken op en met een molen, zoals een depressiekern die noordelijk, zuidelijk of recht over trekt.
Bron: Het Gilde van Vrijwillige Molenaars
Kijk voor het vervolg in het blogarchief: Februari 2012
@janbuijs volgen
Tweet to @janbuijs
Tweeten
