Kijk voor eerdere berichten in het Blogarchief
Op deze blog ga ik de komende tijd vertellen hoe ik er toe kwam om mij aan te melden voor voor vrijwillig molenaar, en hoe het verder gaat met de opleiding hiervoor.
01-12-2012 Voor de opleiding vrijwillig molenaar moet je minimaal 150 uren "meelopen" op een molen en dan ook nog verdeeld over de 4 jaargetijden, een tweede eis is dat je van die 150 uur er tenminste 30 "meeloopt" op een ander type molen dan waar je instructie krijgt. Ik doe mijn opleiding in Dongen bij Henk op een z.g. stellingmolen, een molentype waarvan je heel er heel veel in heel Brabant ziet dus voor mijn 30 uren-eis moest ik op zoek naar een niet stellingmolen waar ook nog eens een door het Gilde "goedgekeurde" z.g. stagemolenaar draait die ook nog eens tijd en zin heeft om die (eigenwijze leerlingen die denken dat ze alles al weten) op zijn molen te ontvangen en hem van zijn werk af te laten houden. Omdat ik mijn opleiding al in West-Brabant doe leek het mij wel leuk om voor mijn 30 uren eens in Zuid-Oost Brabant te zoeken naar een geschikte molen, zodoende kwam ik via-via terecht bij Gerrit van de standerdmolen van Bergeijk.
Nadat ik eerst een mailtje had gestuurd met mijn vraag of ik voor mijn 30 uur naar Bergeijk mocht komen afgesproken dat ik vandaag een dagje mee mocht draaien op zijn standerdmolen. Om 10.00 uur afgesproken bij de molen, kennisgemaakt met Gerrit de molenaar en Ton een collega Mio en de molen "Rond in de top" opgezeild met de bedoeling om ook nog te malen, Je merkt dan gelijk de enorme verschillen met een stellingmolen waar ik normaal bezig ben, o.a. het feit dat je een standerdmolen eigenlijk al gelijk bij aankomst "op de wind" kan zetten voor dat je de deur open hebt. Andere verschillen is dat het opzeilen op de grond gebeurt waarbij het afzetten met veiligheidsmiddelen ook duidelijk anders werkt dan op een stellingmolen. Na het opzeilen was het gelukkig tijd voor warme koffie met pepernoten want te temperatuur was niet echt hoog vandaag en onder de koffie kon Gerrit mooi de details van deze standerdmolen vertellen.
Na de nodige koffie en broodjes nog een kleine poging gedaan om te malen maar daar stond net iets te weinig wind voor, omdat we toch net iets te veel wind om met 4 vollen voor "De Prins" te draaien er maar 4 halve van gemaakt, waren we gelijk van de zeilslag ook af. We kregen nog bezoek van een andere MIO, Greet uit Hippolytushoef die zat op een vakantiepark vlakbij en gebruikte vandaag als gelegenheid om een molen te bezoeken in Brabant. Met 3 leerlingen de molen verschillende keren "gevangen" en ik moet zeggen deze molen vangt heel "voorspelbaar" De rest van de middag besteed aan het inwendige van de molen en de specifieke eigenschappen en eigenaardigheden van de standerdmolen behandeld. Rond 15.00 uur de molen weer afgezeild en opgeruimd. Na een gezellige en leerzame dag weer terug naar huis.
Standerdmolen Bergeijk
De Geschiedenis
Het karakteristieke wachtershuisje
Met 4 halven
De houten as met het varkenswiel van het luiwerk
Het rondsel en het grootwiel
Vandaag voor de zoveelste keer naar boven
08-12-2012 Winter en molens, het blijft een fascinerende combinatie. Vorige week vroeg Gerrit nog aan mij "hedde gij gin kouw voete in die skoen?" nou koud was niet het probleem, ze waren wel een beetje lek en glad dus op zoek naar iets wat en warm en waterdicht en antislip was. Ik heb een soort kort winterlaarsje gevonden wat aan al mijn eisen voldeed en ze stonden vanaf vrijdagavond te geduldig wachten op hun "vuurdoop" zaterdag, maar helaas, Gerrit belde zaterdagmorgen dat het feest niet doorging vandaag: er stond geen wind, en om nu met 3 man proberen om de kast warm te krijgen was ook geen optie. Dus als alternatief maar koffie gaan drinken bij "De Volharding" in Best, In Best hadden ze nog goede hoop om te gaan draaien, daar was het gevlucht in de zonnetje gezet om te ontdooien. Het was er gezellig druk met molenaars, rondleiders, knutselaars en er was koffie. Tijdens de koffie kennisgemaakt met Tom die zelfgebakken gevuld brood had meegenomen, hij noemde het "Oma's buchta" gelijk maar gevraagd om het recept en zodoende was ik zondag mooi bezig in de keuken om het zelf ook te maken. Het leek wel roofgoed zo lekker was het brood met vulling van appel en noten.
Het gevulde brood
11-12-2012 Vandaag de theorieles van Jan van Woezik gemist i.v.m. familieomstandigheden, heel jammer maar het is niet anders. Marinus bedankt voor het nazenden van de hulpvragenlijst.
15-12-2012 Hoewel Henk (mijn collega-mio) en ik het al eerder hadden afgesproken om weer eens een keer samen te draaien kwam het deze keer goed uit, vandaag was het vrijwilligersdag in onze molen en alle molenaars, rondleiders, molenaars in opleiding, en alle andere vrijwilligers waren vandaag aanwezig om gezamenlijk van een zeer goed verzorgde lunch te genieten met lekker brood van de bakker, soep van de buren en vooral veel heel veel koffie. Om 10 uur samen met Henk de molen opgezeild met 4 vollen en vlaggetjes waarna er weer eens lekker gemalen kon worden. Dat een molenaar altijd alert moet zijn op de geluiden uit zijn molen blijkt uit het volgende: we hoorden tijdens het malen iets vallen op de vloer van de steenzolder waarna we de molen stilgezet hebben en op zoek gingen naar waar dat geluid vandaan was gekomen. De oorzaak was snel gevonden, een spietje uit het spoorwiel was los getrild en naar beneden gevallen. Dus gewapend met trap en hamer deze onderbreking te lijf. Bijgaande foto's van Tom Olsa en Theo van Dooren.
Hamertje tik
Op onze vrijwilligersdag was ook een bezoek gepland met de nieuwe Burgemeester van Best
de heer Anton van Aert
De heer van Aert in gesprek met Yvonne, Tom en ik luisteren mee
Molenaar zijn is een intensieve bezigheid en de lekkere lunch smaakte goed.
En het bleef smaken
Het leven is goed in het Brabantse land
Na het "harde werken" even bijkomen op de stelling
Een heel clubje vrijwilligers samen met de Burgemeester
19-12-2012 Henk heeft in deze tijd van korte dagen en lange nachten een aantal avonden gereserveerd voor de MIO'S om met de molen te oefenen in het donker en daarbij de weersomstandigheden te beoordelen waarbij je minder op het zicht kan werken maar des te meer op het gevoel. Moet je bij voldoende licht al alert zijn op de veiligheid van je eigen en dat van anderen des te belangrijker is het als het zicht ook nog minder is. Zoals gebruikelijk eerst een eerste globale indruk krijgen op de stelling en daarna de kap inspecteren waarbij Henk op voorhand een aantal dingen had "aangepast" en "gesaboteerd" waarbij wij mochten gaan zoeken. Na wat kleine hinten vond ik een extra gewicht op de vangbalk en na even verder zoeken ook nog een kam waarvan de borgpen weg was, de borgpen lag mooi verstopt tegen de muur.
Nadat de kam weer was vastgezet konden we de molen gaan opzeilen met deze keer nog wel het licht van de schijnwerpers waarmee de molen s'avonds word verlicht. Nadat we het laatste zeil hadden voorgelegd gingen we ons "resultaat" eens bekijken vanaf de begane grond waarbij de nodige foto's werden gemaakt. Ik heb in mijn blog al vaker het probleem "vreemde geluiden" in de molen aangehaald en niet zonder reden, terwijl wij beneden stonden hoorde we bij het wiekenkruis bij ieder end wat voorbijkwam een schavend geluid wat we de eerstkomende zaterdag als eerste gaan onderzoeken voordat we weer gaan draaien.
"Koningin Wilhelmina in het donker"
20-12-2012 Mijne trouwe blogvolgers weten dat ik al een tijd op zoek ben naar de "bijbel" van de korenmolenaars, het beroemde boek "KORENMOLENS Van Ambacht tot Industrie" van Ing.P.W.E.A. van Bussel en ik kwam het deze week tegen op
www.boekwinkeltjes.nl het stond er pas heel kort op en de insiders weten de marktwaarde van dit boek maar ik kon het niet voorbij laten gaan maar het gevolg is wel dat de bodem van het molenboekpotje zich na deze aankoop laat zien.
"De Bijbel" van de Korenmolenaars
22-12-2012 Het geluid wat we afgelopen woensdagavond hoorden bij het wiekenkruis behoefde vandaag aandacht, de stormschilden gingen eruit en dan heb je een prachtig uitzicht op het wiekenkruis en hadden de oorzaak van het schavende geluid al snel gevonden, we wisten al dat het steenbord vervangen moest worden i.v.m. inwateren, het steenbord is door het vocht zodanig in dikte toegenomen dat het tegen het wiekenkruis aanloopt, dit is een karweitje bestemt voor de molenbouwer.
Beneden in de molen hebben we een maalstoel staan die weer mee moet gaan draaien binnen de molen, het probleem is hij alleen "eventjes schoon" moet worden en weer in elkaar gezet moet worden. We hebben er al een aantal keren met zijn allen omheen gedrenteld en geconstateerd dat de "molenkaboutertjes" een lange winterslaap houden en dat we nu toch echt zelf aan de gang moeten. Gewapend met mijn hogedrukreiniger met vuilfrees hebben we hem vandaag ontdaan van jarenlang opgebouwde laagjes vet e.d. Hij is nu klaar om verder bewerkt te worden o.a. ontroesten en schilderen en weer monteren.
Dat Henk en Marco veel waarde hechten aan kennis van de vang resulteert in regelmatig aandacht voor de vang (de rem) van de molen en vandaag hadden we weer zo'n leerzaam middagje. Een slecht vangende molen is niet alleen niet goed voor de molen en zijn onderdelen maar ook voor de veiligheid op en van de molen is het van het grootste belang dat de vang zijn werk goed doet en dat iedereen op de molen goed met de vang kan werken.Vandaag de verschillende onderdelen van de "Vlaamse" vang behandeld zoals daar zijn de "remblokjes" die noemen wij de vangstukken, met de klok mee hebben wij het buikstuk die met het vanganker en koebouten vastzit aan het rechtervoeghout, daarna komt het teenstuk, het schouderstuk, kopstuk en als laatste het sabelstuk. Het sabelstuk zit vervolgens met het sabelijzer aan de vangbalk vast. Het principe van het vangen is, de vangbalk kan zakken door zijn eigen gewicht waarbij hij het sabelijzer ook naar beneden trekt en vervolgens worden de vangstukken tegen de hoepel of voering aangetrokken. Na verloop van tijd kan de vang door verschillende oorzaken minder goed gaan vangen en/of op verschillende plaatsen gaan aanlopen. In de loop van de molenbouw zijn daar verschillende oplossingen voor bedacht en gemaakt zoals de lendestut en de rust en rijklamp om dit soort problemen op te lossen.
Het sabelijzer, de vangankers met koebouten en het rechtervoeghout
De rust en rijklamp bij het linkervoeghout en het teenstuk
De recent vervangen lendestut
Druk dagje vandaag want ik moest ook nog om 16.00 uur naar de Kerstborrel in molen
"De Volharding" in Best.
24-12-2012 Voor de opleiding moet je met alle winden veilig kunnen werken Er was voor vanmiddag windkracht 4 tot 5 voorspelt en dat zou een mooie wind zijn als aanvulling op de periodes van weinig tot zeer weinig wind van de laatste tijd. Dus vanmiddag afgesproken met Henk op de molen, helaas de voorspelling was wel 4/5 maar het bleef magertjes. De molen helemaal alleen geïnspecteerd en opgezeild met 4 vollen wat een mooie 50 tot 55 enden per minuut gaf. Alleen 1 x alles iets verder onder de wind gezet i.v.m. een kleine zeilslag. Het gedrag van de molen gedurende ruim een uur heel nauwlettend in de gaten gehouden op zeilslag en reacties op de vlagerige wind en dan zie je dat er toch bepaalde patronen in de wind zit. Als herhaling de vang ook wat verder uitgediept waarbij nu de samenhang tussen de verschillende onderdelen veel helderder is geworden.
Een leerzame middag waarbij mijn kennis over de vang weer een stuk duidelijker is geworden.
29-12-2012 Laatste draaidag van 2012 in Dongen, Henk had voor vandaag daarom alle huidige leerlingen en onze toekomstige leerling Tony uitgenodigd dus het was lekker druk in de molen, na de gebruikelijke koffie de molen geïnspecteerd, gesmeerd en de kapzolder een keer goed uitgezogen. Na het opzeilen de rest van de molen een keer helemaal van boven naar beneden uitgemest, nog even wat zakken tarwemeel gebuild voor de bloem en 100 kg tarwe gemalen. En toen was het tijd om met oliebollen en champagne terug te kijken op 2012, een jaar waarin veel is gebeurt volgens Henk, o.a. een behoorlijke aanwas van nieuwe leerlingen, het aanbieden van het boekje over de molen en het met goed gevolg afleggen door Ramon van het toelatingsexamen van het Gilde, Ramon gaat zich nu voorbereiden voor het landelijk examen van de Vereniging "De Hollandse Molen". Ik persoonlijk kan terugkijken op een ontzettend leuk jaar waar ik enorm veel heb geleerd over molens maar ook hun molenaars en ga mij nu met alle beschikbare energie storten op de "theorie".
30-12-2013 Het is alweer een jaar (20-11-2011) geleden dat ik naar de "Opwettense Watermolen" was geweest en ik had het verhaal van Martijn en Mark uit Peellands Molennieuws nr 74 Dec'11 "Over hoe je een loper terug legt" nog vers in mijn geheugen en wilde graag weten hoe een en ander was vergaan. Astrid en ik werden zoals we van vorig nog weten hartelijk ontvangen door Martijn en de inmiddels binnengekomen Jeroen. Natuurlijk wilde ik de betreffende constructie ook zien en fotograferen. Zie pagina 20 in het
Artikel over de loper
De kaapstander met windreep
De trommel met steenreep en windreep
31-12-2012 Toen ik gisteren in de "Opwettense Watermolen" was zei Jeroen 'kom morgen ook even kijken in De Roosdonck' een molen in Nuenen. Omdat ik toch vrij ben vandaag op weg naar "De Roosdonck", een beltmolen aan de rand van het door Vincent van Gogh bekende dorp Nuenen. Mario, de collega-molenaar van Jeroen was vandaag al vroeg op de molen en had hem al opgezeild.
☺ Mijn blog word blijkbaar af en toe ook gelezen door molenaars want ik hoefde mij niet voor te stellen mijn naam was al bekend ☺ "De Roosdonck" is eigenlijk een wat ranke beltmolen waar in 1971 langere gelaste stalen roeden in werden gestoken wat resulteerde in dompen van het gevlucht, iets waar Oud-molenaar Noud Merks al voor had gewaarschuwd. In onze klim naar boven kwam ik terwijl Mario hierover vertelde deze details allemaal tegen. Eenmaal aanbeland op de kapzolder ervaar je de verschillen met mijn instructiemolen in Dongen waar alles ongeveer 1 1/2 keer zo groot is. De ruimte voor de vangbalk is daar dan ook veel kleiner maar ze wisten vroeger alle problemen wel weer op een of andere manier op te lossen. Intussen was ook Jeroen ook binnengekomen en ook naar de kapzolder geklommen niet veel later stak ook Wijbrand zijn hoofd door het luik om even op zijn Brabants wat te komen "buurten". Dat ook de huidige molenaars inventief zijn blijkt uit de zelf ontworpen en gebouwde buil die zowel elektrisch als op de wind kan werken, het formaat en de capaciteit is volledig aangepast aan de beschikbare ruimte en behoefte.
"De Roosdonck"
De compacte buil
Het binnenwerk van de buil
De opgelaste platen als extra gewicht
Een schitterende opengewerkte tekening van de molen
De ranke beltmolen met het vrij forse gevlucht
Ik sluit 2012 af als een jaar waar ik onvoorstelbaar veel geleerd heb van veel molenaars en hun molens en begin 2013 met mijn grootste opdracht.
"Mijn theorie dusdanig beheersen dat men mij met vertrouwen
naar het toelatingsexamen kan en zal sturen"
Google Translate
